Sống theo phong tục tập quán

Sống theo phong tục tập quán là sống theo hệ thống, sống theo công thức, sống theo lí thuyết và niềm tin. Bạn đi, và bạn đi theo qui tắc. Bạn nhìn, và bạn nhìn theo qui tắc. Bạn cười, và bạn cười theo qui tắc. Bạn chưa hề vượt ra ngoài giới hạn, bạn sống trong sự tù túng thường xuyên của cách thức riêng của mình.

Và sống theo phong tục tập quán là mọi thứ đều phải được làm theo kinh sách, theo Kinh Thánh, theo Veda. Nhưng cuộc sống không thể tuân theo sách được - cuộc sống bao giờ cũng siêu việt lên trên sách vở, nó bao giờ cũng đi ra ngoài; cuộc sống bao giờ cũng gạt sách sang bên, đi lên trước.

Vì thế cả cuộc sống lẫn cái chết đều không là bí ẩn đối với bạn được. Nó là cái gì đó ở một chỗ trong hệ thống, và một nghi lễ nào đó cần phải được tuân theo. Cho nên bạn xoay sở, và bạn thu xếp theo đúng với qui tắc, với lời cầu nguyện đúng, với việc tụng niệm đúng hay không - như đã được viết trong sách.

Đây là khác biệt. Một người sống theo phong tục tập quán bao giờ cũng nghĩ tới kính trọng, chẳng bao giờ nghĩ tới tình yêu. Và kính trọng là gì nếu so sánh với tình yêu? Tình yêu là cái gì đó sống động; kính trọng là cái hoàn toàn chết.